الگویی برای مدیریت پروژه ارزش محور

ضمن برشمردن خصوصیات بومی پروژههای عمرانی و اعتقاد بر این که تفکر ارزشی همواره باید در طی مراحل حیات

یک پروژه پایا و مستمر باشد.

امروزه طرح های عمرانی به دلیل حجم اعتبارات مصروفه و حساسیت های اجتماعی به مثابه نبض اقتصادی و سیاسی

دولت ها هستند؛

ارزش: اصطلاح ارزش برای مفاهیم مختلف کاربرد دارد و ممکن است با قیمت پولی و یا هزینه مورد سوء تعبیر قرار

گیرد. به طور معمول هنگام بحث از ارزش حوزه های متفاوتی از ارزش میتواند مد نظر باشد؛ همچون اقتصادی، اخلاقی،

اجتماعی، مذهبی، قضائی، زیبایی شناختی و مواردی از این دست. رویکرد ارزش معمولاً مرتبط با ارزش اقتصادی است که این

چنین تعریف میشود:

کمترین هزینه برای فراهم کردن وظیفه / خدمت مورد نیاز در زمان و مکان مطلوب و با کیفیت مورد نظر؛

در ساده ترین شکل ارزش برابر است با بها تقسیم بر هزینه.

آمار و گزارشات مربوط به طرحهای عمرانی نشان میدهد که عمدهترین عوامل ناکامی پروژه ها، اشتباه در طراحی اهداف،

فرآیندها و غفلت از اداره عواملِ مسأله ساز بوده است. به عبارتی مصادیق خطا در نگاه سیستمی را در سه دسته ذیل میتوان

دسته بندی نمود:

۱- خطا در تعریف اهداف و خروجی ها» که تأثیر مستقیم بر اثربخشی دارند؛ مانند اشتباه در دیدگاه و فهم از

واقعیت ها، ضعف و خطا در استراتژی، ابهام در ضرورت ها و طیف ذی نفعان، اشتباه در طرح و تعریف پروژه

۲- خطا در حرکت، که تأثیر مستقیم بر کارآیی دارد؛ مانند جمع آوری داده های اولیه، خطا در طراحی های سیستمی،

ضعف یا خلأ مقررات اجرایی، اشتباه و فساد در اجرای پروژه، اخلال در جریان روان اطلاعات

۳- خطا در ارزیابی، که پایش شروط اثربخشی و کارآیی است؛ مانند خطا در تدوین معیار و شاخص، برداشت

اطلاعات، تعیین حد معیار و محدوده قابل قبول، پردازش اطلاعات

مهندسی ارزش: مهندسی ارزش عبارت است از به کارگیری سیستماتیک روشهای مشخص و خلاقانه و بر پایه کار

تیمی، که هدف از آن شناسایی و حذف هزینه های غیرضروری و افزایش کیفیت و کارایی یک محصول یا خدمت در طول

عمر آن میباشد.

ارزش محوری یا VALUISM : رویکردی است که تمرکز بر یکپارچه سازی روش های مختلف بهبود ارزش با

فعالیت ها و عملیات سازمان دارد. این رویکرد متأخّرترین دیدگاه در ادامه سیر تحول متدلوژیهای ارزش بعد از VM و سپس VP  است که از سال ۱۹۹۰ مطرح شده است.

اعتقاد بر این است که تفکر ارزش گرا قابلیت بهبود کلیه فعالیتهای سازمان یافته را دارا میباشد.

مدیریت ارزش: مدیریت ارزش که ازین پس به طور اختصار VM نامیده میشود، یک الگوی مدیریتی است که

تأکید بر تحریک افراد، توسعه مهارت ها و ارتقاء هم افزایی و نوآوری با هدف بیشینه کردن عملکرد کلی سازمانی دارد.

در سطوح سازمانی، مدیریت ارزش تکیه بر یک فرهنگ سازمانی مبتنی بر ارزش دارد که ارزش ذی نفعان و مشتریان را به

صورت توأم در نظر میگیرد. همچنین در سطوح عملیاتی، به کارگیری ابزارها و روش های مناسب را مدنظر قرار میدهد.

استاندارد 2000:12973 EN ،مدیریت ارزش را یک الگوی مدیریتی تعریف میکند که با هدف حداکثر نمودن عملکرد

کلی سازمان تأکید بر تحریک افراد، توسعه مهارتها و ارتقاء هم افزایی و نوآوری دارد. مدیریت ارزش در سطح سازمانی تکیه

بر یک فرهنگ سازمانی مبتنی بر ارزش دارد که ارزش ذی نفعان و مشتریان را به صورت توأم در نظر میگیرد. نیز در سطوح

عملیاتی، به کارگیری ابزارها و روشهای مناسب را مدنظر قرار میدهد. به نظر میرسد استاندارد 2000:EN12973 از میان

دیگر استانداردهای مهندسی ارزش همچون DIN یا SAVE ،سازگارترین استاندارد جهت اعمال مدیریت ارزش در پروژه های

عمرانی است. ضمن آن که در کنار مهندسی ارزش به اصول مدیریت ارزش (همچون اصول تعالی مبتنی بر فرهنگ ارزش محور) در سازمان پروژه نیز اشاره دارد.

از  مدلهای تلفیقی میتوان به رویکرد ترکیبی مهندسی ارزش و تکنیک گسترش کارکرد کیفیت اشاره داشت که از

قدرت QFD در فاز خلاقیت مهندسی ارزش استفاده کرده است.

این رویکرد ترکیبی نشان می دهد. معمولاً در فاز خلاقیت مهندسی ارزش از تکنیک طوفان فکری استفاده می شود که البته به جهت سرعت بالا به دستپاچگی کارفرما جهت یافتن راه حلی بهتر، پاسخی اغنا کننده میدهد. اما این رویکرد معتقد میباشد که بهتر است با جایگزینی یک روش کمّی دقیق، به بهترین جواب ممکن رسید.

QFD

به بالابردن راندمان هر کارکردی کمک می کند ولو کارکرد اضافه. لذا این مدل ترکیبی باعث بالابردن راندمان کارکردهای مفید می گردد.

میتوان پروژه ارزش محور را چنین بیان نمود: « یک متدلوژی بهبود سازمانی است که بر تعریف فرآیندهای سازمانی متمرکز میشود تا کار را مجتمع نموده، جامعیت را افزایش داده و زمان سیکل فرایند را کاهش دهد».

اهمیت مسأله مورد بحث از جهت دستیابی به دیدگاهی نو در برنامه ریزی پروژه های عمرانی و نیز تعمیم و گسترش دانش مدیریت پروژه های بومی است.

از جملـه مزایای مدیریت ارزش توجه به شناسایی اصولی خواسته های مشتریان اصلی نتایج پروژه و انتقال آن به مراحل برنامه ریزی و طراحی و ساخت و احداث است.

محمد رضا باقری