آب و هوا
پيش از آنکه از تاثيرات آب و هوا گفته شود لازم است فرق بين هوا و آب و هوا را جهت اطلاع بيان نماييم و سپس به اصل موضوع پرداخته شود.
هوا: بررسي حالتي آني و زودگذر و کوتاه مدت از عناصر جوي را گويند. مثلاً درجه حرارت و يا رطوبت ساعت 6 صبح روز فلان.
آب وهوا: مجموعه اي از شرايط دائمي جو است که با مشاهدات و اندازه گيري هاي فراوان و دائمي روزانه، ماهانه و سالانه در مدت زمان طولاني بدست آمده باشد.
و اما حوادثي که در اثر تغييرات جوي و آب و هوايي در طول مدت عمر انسانها در مناطق مختلف عرض هاي جغرافيايي و قاره ها اتفاق افتاده فراوان و از حوصله بحث و نوشتار خارج است و فقط به منظور تنوير افکار عمومي واطلاعات نسبي از کم و کيفيت حوادث، چند نکته و پيش آمد را ذکر مي نماييم، يکي از علل مهم حرکت آريايي ها از دشت ها و جلگه هاي سيبري به طرف جنوب و وارد شدن به سرزمين هاي ايران از خشکي هاي دو طرف درياي خزر و همچنين رفتن به هند و اروپا، خشک شدن سرزمين هاي اصلي آنان به علت سرماي طاقت فرساي آن ناحيه که قبلاً مورد استفاده آنان جهت پرورش دام هايشان بود که چون ديگر قابل استفاده نبود و هوا بي نهايت سرد شده بود، نه اجازه کشاورزي به آنان مي داد و نه دامپروري. اين امر سبب شد به ناچار موطن خود را ترک گفته و به مناطق گرم تر پناه ببرند و در فاصله زمان نزديک تر به آن حادثه وصيت پطرکبير و کاترين کبير روسيه به روس ها که براي فعال شدن امر تجارت و گسترش امپراطوري روسيه و عقب نماندن از ديگر استعمارگران بايستي به آب هاي گرم دسترسي پيدا کنند. جنگ با ايران در زمان قاجار و اشغال افغانستان و رابطه با هند به خاطر ساختن نيروگاه اتمي براي آنان و همکاري هاي ديگر و نمونه هايي از اين به خاطر سرماي شمال روسيه و عدم کارآيي بنادر شمالي روسيه که با قطب شمال هم مرز مي باشد، بوده است.
هجوم وحشيانه مغول ها به سر گروهي تموچين (چنگيزخان) گرچه دلايل مختلف داشته مثلاً تباني خليفه عباسي با چنگيز براي حمله به ايران و يا کشته شدن پانصد تاجر مغولي به دست غاير خان حاکم اترار به وسيله ترکان خاتون، مادر محمد خوارزمشاه و موضوعات ديگر مي دانند اما علت اصلي خشکسالي و سرماي فوق العاده سرزمين مغولان و صحراي گُبي آن ناحيه بوده است که باعث شده مغولان چادر نشين و دامپرور را براي دستيابي به سرزمين هاي گرم تر و علف زارهاي سرسبز جهت تعليف دام هايشان مجبور به ترک وطن نمايد و به ناچار تعرض و جنگ را بر سرزمين هاي جنوبي و غربي و جنوب غربي آسيا و اروپا تحميل نمايند.
جابجايي و مهاجرت روستانشينان کوهستاني و يا ساکنان جلگه هايي که خاک نامرغوب داشته و يا داراي آب وهواي سرد و يا بسيار گرم و زمين هاي باير و بي برکت داشته اند باعث جابجا شدن مردمان اين نواحي براي دستيابي به سرزمين هاي مناسب تر و شغل دائمي يا موقت گرديده، در اين مهاجرت ها فقط طبقه جوان و مولد سهم داشته و طبقات سني ديگر را در بر نميگرفته است.
مهاجرت و در بعضي موارد فرار دامپروران و کوچ نشينان ناحيه ساوان افريقا در فصل خشک و کم باران وگرم يکي ديگر از تاثيرات آب و هوايي و ظلم و بيداد طبيعت است که در بعضي موارد سبب نابودي انسان ها و احشام آنان مي گرديد. مثلاً در خشکسالي سال هاي 54-1351 که در اين منطقه اتفاق افتاد سبب نابودي يک سوم دام ها و اتلاف نفوس بسياري از مردم دامپرور شد که مي خواستند از ساوان بگريزند.
علت شکست هايي که ناپلئون امپراطور فرانسه در حمله به روسيه، و هيتلر پيشواي آلمان در جنگ جهاني دوم (1945-1939) از روس ها ديدند، تعقيب نافرجام روس ها در نواحي سيبري در فصل زمستان و سرماي کشنده آن ناحيه و عقب نشيني ماهرانه و عاقلانه روس ها به مناطق سرد و کشيدن دشمن به آن نواحي بود. مشهور است که بيش از چهار پنجم سربازان مهاجم بر اثر سرما و نداشتن آذوقه و پوشاک کافي نابود شدند. تنها يک سردار با توجه به شناختي که از آب و هواي آن منطقه داشت، اواخر فصل زمستان و اوايل فصل بهار را براي حمله و فتح مسکو انتخاب کرد و موفق شد روس ها را شکست داده و مسکو را به آتش بکشد و او چنگيزخان مغول بود.
آب و هوا حتي در تغييرات ظاهري نژادي و رشد افراد نيز موثر است. مثلاً ژاپني هايي که بعد از جنگ جهاني دوم به آمريکا مهاجرت کرده اند و در آنجا صاحب فرزنداني شده¬اند اين فرزندان در مقايسه با بچه هايي که هم سن و سال آنها بوده و در ژاپن به دنيا آمده اند، هم بلند قامت تر بوده و هم زردي چهره و پوستشان از هموطنان تولد يافته در ژاپن کمتر بوده است.
عبور زرد پوستان شرق آسيا از طريق درياي برينگ به آلاسکا و سردي بيش از حد آن ناحيه و سرازير شدن آن اقوام که بعدها خود را سرخ پوست ناميدند و يا مشهور شدند، به کانادا و سپس ايالات متحده آمريکاي فعلي و گسترش محل زندگي آنان تا آمريکاي جنوبي و کوه هايي اند براي پيدا کردن کشتزار و اينکه اين اقوام کشاورز و مسالمت جو در آن ناحيه به شغل
دامپروري و رام کردن گاوهاي بوفالو و سپس ستيزه جويي با ديگر اقوام و دست آخر با مهاجرين اروپايي واداشت، که بعد ها باعث شد هاليوود فيلم هاي وسترن را براساس درگيري هاي سرخ پوستان با مهاجرين ساختند، خود نمونه ديگري از تاثيرات آب و هوايي در روحيه مهاجرين اوليه زردپوست صلح طلب و کشاورز به مردماني جنگجو و خشن شد.
در بدن انسان ها ماده اي به نام ملانين وجود دارد که هرگاه اين ماده بر اثر گرما بيشتر ترشح شود تيرگي چهره و پوست بدن انسان را بيشتر مي کند. به همين سبب کساني که نزديک مناطق گرم و مرطوب استوايي و يا مداري و يا صحراهاي گرم زندگي مي کنند بر اثر گرما، ماده ياد شده ترشح بيشتري دارد که باعث سياهي رنگ پوست و چهره مي شود. اگر فرد از اين مناطق فاصله پيدا کند و به عرض هاي بالاتر و سردتر انتقال يابد رنگ چهره او بازتر شده و سفيدتر از ديگراني که در سرزمين خود باقي مانده اند به نظر مي رسد. علت آن هم کمتر ترشح کردن اين ماده ملانين است.
در يک سانتي متر مربع بدن يک سياه پوست در مقايسه با سفيد پوستان خصوصاً مردم اسکانديناوي 24 غده عرقي وجود دارد به علت گرمي هوا و احتياج بدن به تعريق و تعرق بيشتر ولي در بدن سفيد پوستان در يک سانتي متر مربع فقط 4 غده عرقي موجود است چونکه به علت سردي هوا بدن کمتر عرق مي کند.
آب وهوا روي حرکات موزون و تند رقص هاي اقوامي که در عرض هاي پايين و نزديک به مدار و استوا و عرض هاي بالا و سرد و يا مناطق کوهستاني زندگي مي کنند بي تاثير نيست. مثلاً جست و خيز و رقص هاي تند لزگي ها و ترک ها در مقايسه با رقص هاي بندري و ديگر ملل.
اگر فروش دکان ها در مناطق و شهرهاي سرد و گرم را هم از نظر بگذرانيم، خواهيم ديد که در مناطق سرد و يا فصل سرد مغازه ها و دستفروشي هايي که رو به آفتاب هستند فروش بيشتري دارند و شلوغ تر هستند و نسبت به مغازه هايي که در سايه قرار دارند پرمشتري ترند و بازار پر رونقي دارند. فروش اجناس و بالا و پايين آمدن قيمت بعضي از کالاها مثلاً کولر در فصل تابستان و يا بخاري و نفت در فصل زمستان و صدها وقايع ديگر نيز متاثر از آب و هوا هستند و منشاء جغرافيايي دارند.
زینب باقری
